Uszkodzenie chrząstki

Chondromalacja chrząstki

Chondromalacja chrząstki to inaczej jej uszkodzenie i najczęściej dotyczy części przyśrodkowej (wewnętrznej) stawu kolanowego lub stawu rzepkowo-udowego. W bocznej części kolana chondromalacja chrząstki zdarza się rzadziej i dotyczy kolan koślawych.

Chondromalacja chrząstki – przyczyny

Uszkodzenia chrząstki stawowej są najczęściej spowodowane przez:

Uraz

Najczęściej zdarzają się u osób młodych, ze zdrową chrząstką, które doznały urazu, na przykład: upadku lub silnego kopnięcia, itp. Taki uraz może powodować typowe uszkodzenie mechaniczne jak: pęknięcie czy wgniecenie chrząstki i kości. W wyniku urazu może też dojść do stłuczenia podchrzęstnego i obrzęku szpiku. Dochodzi wtedy do wylewu krwi do tkanki kostnej (podobnie jak w przypadku siniaka). Prowadzi to do zaburzenia metabolizmu w warstwie podchrzęstnej, a tym samym do schorzeń chrząstki znajdującej się nad miejscem urazu. Taki stan może prowadzić do jałowej martwicy warstwy podchrzęstnej lub do mechanicznego uszkadzania się chrząstki, np. pęknięć. Często uszkodzenie chrząstki jest spowodowane niestabilnością stawu kolanowego. Niestabilność stawu kolanowego może być spowodowana przez różne czynniki, między innymi przez:

uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego powodujące rotacyjną niestabilność stawu kolanowego. Prowadzi ono do uszkodzenia chrząstki w tylnej części przedziału przyśrodkowego. Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego to najczęstsza przyczyna niestabilności stawu kolanowego.
niestabilność stawu rzepkowo-udowego (zwichająca się rzepka)
uszkodzenie więzadła krzyżowego tylnego (rzadziej), prowadzące do niestabilności tylnej stawu kolanowego

Procesy degeneracyjne

Uszkodzenia chrząstki stawowej, które powstają w wyniku jej powolnego zużycia. Zużycie chrząstki może być spowodowane przez różne czynniki takie jak:

wiek

Wiek ma istotny wpływ na metabolizm i stan tkanek w organizmie, w tym na stan chrząstki stawowej. Wraz z wiekiem dochodzi do zmniejszenia zdolności regeneracyjnych komórek tworzących chrząstkę i mają one coraz słabszą zdolność do wytwarzania tkanki tzw. macierzy, znajdującej się pomiędzy komórkami chrząstki.

przeciążenie

Przeciążenia powodują lokalne zużycie chrząstki stawowej, podobnie jak to ma miejsce w samochodzie, którego zawieszenie zużywa się od nadmiernego obciążenia. Ogromny, negatywny wpływ ma tu zbyt duża masa ciała.

brak ruchu

W chrząstce szklistej nie ma naczyń. Aby chrząstka mogła być prawidłowo odżywiana potrzebny jest ruch, ponieważ zapewnia on krążenie płynu stawowego, który odżywia komórki. Słabo odżywiona chrząstka szybciej ulega procesowi degeneracji.

mikrourazy

Sumujące się i powtarzające mikrourazy, na zasadzie kropli wody drążącej skałę, powodują rozwój zmian zwyrodnieniowych. Często tego typu uszkodzenia są związane z niestabilnymi uszkodzeniami łąkotki.

płeć

Znacznie częściej schorzenie to rozwija się u kobiet. Jest to udowodnione statystycznie, choć mechanizm rozwoju tych zmian nie jest do końca wyjaśniony. Istotny wpływ może mieć gospodarka hormonalna.

przewlekły proces zapalny

Przewlekły proces zapalny toczący się w organizmie ma istotny wpływ na uszkodzenie chrząstki stawowej. Mogą to być zarówno choroby z tzw. grupy reumatoidalnego zapalenia stawów, gdy dochodzi wzmożonego wytwarzania cząsteczek (przeciwciał zapoczątkowujących reakcję zapalną), powodujących uszkodzenie stawu. Również popsute zęby powodują wytwarzanie cząsteczek zapalnych, co z kolei prowadzi do uszkodzenia chrząstki przez komórki obronne organizmu.

Uszkodzenia chrząstki – objawy

ból zlokalizowany dokładnie w miejscu uszkodzenia chrząstki, przypominający wbijanie igły. Ból nasila się po przeciążeniu kolana, niekiedy pojawia się tępy ból związany ze wzmożoną aktywnością
obrzęki stawu oraz wysięki stawowe
w przypadku urazu powodującego uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego, tylnego lub zwichnięcie rzepki, występuje niestabilność w kolanie

Uszkodzenia chrząstki – diagnostyka

badanie kliniczne przez lekarza ortopedę
wywiad kliniczny
rentgen ( w celu wykluczenia innych schorzeń, np. złamań)
badanie rozstrzygające: rezonans magnetyczny

Chondromalacja chrząstki – leczenie

Leczenie chondromalacji będzie uzależnione w dużej mierze od jej przyczyny:

w przypadku uszkodzeń degeneracyjnych, które są wstępem do zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego, stosuje się leczenie zachowawcze, jak również operacyjne – analogiczne do leczenia stosowanego w zmianach zwyrodnieniowych stawu.
urazowe uszkodzenia chrząstki leczone są w zależności od stopnia uszkodzenia. Ich specyfika będzie uzależniona od tego czy w wyniku urazu doszło do mechanicznego uszkodzenia chrząstki tzn. jej rozdarcia lub oderwania.

Przy uszkodzeniu chrząstki spowodowanym niestabilnością leczenie polega na ustabilizowaniu kolana, aby zapobiec dalszemu uszkadzaniu chrząstki. Jeżeli uszkodzenie chrząstki jest porównywalne ze stopniem I lub II w skali Outbriga w leczeniu stosuje się odciążenie kończyny przez 6-8 tygodni. Oznacza to, że pacjent chodzi przy pomocy kul, z częściowym obciążeniem (do 30 kg) kończyny, w której stwierdzono uraz chrząstki. Częściowe obciążanie nogi oznacza, że pacjent może trochę stawać na chorej nodze, jednak nie pełnym ciężarem ciała. W przypadku urazowych uszkodzeń chrząstki III lub IV stopnia według skali Outerbridge’a stosuje się leczenie operacyjne, najczęściej artroskopowe.

Więcej informacji na temat leczenia zachowawczego i operacyjnego chondromalacji chrząstki oraz postępowania pooperacyjnego znajduje się: TUTAJ

Jałowa martwica chrzęstno-kostna

Jałowa martwica chrzęstno-kostna spowodowana jest zaburzeniem ukrwienia fragmentu kostnego zlokalizowanego pod chrząstką. Ta część kości nazywana jest podchrzęstną. W zdrowej tkance następuje ciągły proces obumierania komórek, które następnie są zastępowane nowymi. W przypadku jałowej martwicy chrzęstno-kostnej obumarła komórka kostna nie jest zastępowana nową komórką. Pozostaje jej mineralna część zwana macieżą. Obumarły fragment tkanki kostnej wraz z pokrywającą go chrząstką może wypaść, powodując powstanie ubytku kostnego w stawie. Przyczyna występowania tego schorzenia jest nieznana.

Schorzenie występuje u:

dzieci i młodzieży w trakcie intensywnego okresu wzrostowego, zwłaszcza w wieku nastoletnim

W tej grupie choroba najczęściej leczy się sama, czyli dochodzi do samoistnego ponownego unaczynienia danego fragmentu chrzęstno-kostnego. Jeśli nie doszło do uszkodzenia kości (złamania, wgniecenia, itp.) fragment chrzęstno-kostny sam się odbudowuje.

dorosłych

U dorosłych samoistna regeneracja tkanki chrzęstno-kostnej jest bardzo rzadka. Z reguły, aby uzyskać wyleczenie, stosuje się leczenie operacyjne.

Jałowa martwica chrzęstno-kostna – obrzęk szpiku

Wypadnięty fragment chrzęstno-kostny w jałowej martwicy chrzęstno-kostnej

Objawy

Objawy są niespecyficzne, czyli nie ma konkretnych charakterystycznych objawów. Pojawiają się:

ból w okolicach rzepki, nasilający się zwłaszcza po intensywnym ruchu, ćwiczeniach wykonywanych w pozycji narciarskiej, po wchodzeniu/schodzeniu ze schodów
może pojawić się obrzęk i wysięk (gromadzenie płynu stawowego) w stawie kolanowym
w przypadku, gdy dojdzie do powstania ubytku kostnego w stawie, fragment kości, który oddzielił się (tzw. ciało wolne) może dawać odczucie blokowania się stawu, przeskakiwania lub przesuwania się. Niekiedy ciało wolne jest wyczuwalne pod skórą.

Diagnostyka

badanie kliniczne przez lekarza ortopedę
wywiad
rentgen w projekcji osiowej i bocznej. Jednakże należy pamiętać, że rentgen wykaże jałową martwicę chrzęstno-kostną w późnym stadium schorzenia, czyli w momencie, gdy dojdzie do oddzielenia się obumarłego fragmentu chrzęstno-kostnego (ciało wolne)
rezonans magnetyczny

Jałowa martwica chrzęstno-kostna – leczenie

Chorobę tę diagnozuje się na różnych etapach jej rozwoju. Jałową martwicę chrzęstno-kostną leczy się na dwa sposoby w zależności od wieku pacjenta i stadium choroby. Na samym początku schorzenia, kiedy objawy kliniczne są niecharakterystyczne, czyli pojawiają się bóle i obrzęk stawu kolanowego, diagnozę stawia się na podstawie badania rezonansu magnetycznego. W badaniu tym widoczny jest wtedy obrzęk szpiku. Na tym etapie trudno jeszcze ocenić czy dojdzie do jałowej martwicy chrzęstno-kostnej. Stosuje się wtedy leczenie zachowawcze. W momencie, gdy dojdzie do oddzielenia się całego fragmentu chrzęstno-kostnego diagnozuje się jałową martwicę chrzęstno-kostną.

Osoby powyżej 40 roku życia mają bardzo małą szansę, że na tym etapie dojdzie do samoistnego unaczynienia i odbudowy chrzęstno-kostnej, dlatego też od razu stosuje się leczenie operacyjne.

U pacjentów poniżej 20 roku życia jest duża szansa, że dojdzie do samoistnego unaczynienia, odbudowy i wygojenia fragmentu chrzestno-kostnego. Wtedy najlepszym rozwiązaniem jest leczenie zachowawcze.

U osób pomiędzy 20-40 rokiem życia z reguły najpierw stosuje się leczenie zachowawcze. W przypadku jego niepowodzenia stosuje się leczenie operacyjne.

W przypadku gdy ubytek chrzęstno-kostny jest mały i nie ma możliwości jego przymocowania chirurg, po wycięciu fragmentu martwej tkanki chrzęstno-kostnej, zamiast reimplantacji, wykonuje mikrozłamania (czyli dziurki) w warstwie gąbczastej kości. Wydzielająca się wtedy krew inicjuje procesy naprawcze, krwawiąca tkanka ma lepszy potencjał do gojenia (każdy proces gojenia zaczyna się od krwawienia). Dochodzi wtedy do odbudowy brakującego fragmentu chrzęstno-kostnego.

Więcej informacji na temat leczenia zachowawczego, operacyjnego oraz postępowania pooperacyjnego znajduje się: TUTAJ